Plan oświetlenia w mieszkaniu w bloku: od projektu do montażu

Dobre oświetlenie zaczyna się na etapie planu. W bloku mamy ograniczenia: żelbetowy strop, mało miejsca na obniżanie sufitu, często jedna skrzynka elektryczna i ograniczona liczba obwodów. Dlatego liczy się prosty, warstwowy plan i sprytne sterowanie.

Zacznij od kartki z rzutem mieszkania. Zaznacz funkcje stref: odpoczynek, praca, gotowanie, przechowywanie. Dopisz metraż i wysokość stropu (zwykle 2,55-2,70 m). Zwróć uwagę na kierunek światła dziennego. Ten szkic będzie bazą do policzenia lumenów i ustawienia włączników.

Cel: 3 warstwy światła w każdym pomieszczeniu. Orientacyjne wartości natężenia przy pracy lamp: ogólne 100-200 lx, zadaniowe 300-500 lx, nastrojowe 50-100 lx. Do salonu 18-25 m2 potrzebujesz ok. 3000-4500 lm ogółem, kuchnia 6-10 m2 1500-3000 lm, łazienka 4-6 m2 1000-1800 lm. Barwa 2700-3000 K do stref wypoczynku, 3000-4000 K do pracy.

• Micro-BOM - przykładowy zestaw na 50 m2
• Plafony LED 2 szt. 24-32 W, CRI 90 - 2 x 200-350 zł
• Szynoprzewód 1-fazowy 2 m + 4 reflektory - 350-700 zł
• Kinkiety 2 szt. z wymienną żarówką E27 - 2 x 120-250 zł
• Taśma LED 24 V CRI 90, 10 m (9,6-14,4 W/m) + profile aluminiowe - 400-900 zł
• Zasilacz LED 24 V 150 W z zapasem - 120-250 zł
• Ściemniacze LED 2 szt. kompatybilne z obciążeniem - 2 x 80-250 zł
• Czujka ruchu do korytarza sufitowa - 80-200 zł
• Osprzęt: puszki głębokie, przewód 3×1,5, złączki - 150-300 zł
• Robocizna elektryczna: 80-150 zł za punkt, montaż ściemniacza 50-100 zł
• Razem orientacyjnie: 1800-4200 zł + robocizna

Warstwy światła, które naprawdę działają

Warstwa ogólna daje równomierny poziom jasności, zadaniowa doświetla konkretne czynności, nastrojowa buduje klimat i głębię. W bloku najlepiej sprawdzają się oprawy niskoprofilowe, listwy i szynoprzewody, bo nie wymagają dużego obniżenia sufitu.

• Ogólne: plafon LED, szynoprzewód z kilkoma reflektorami, rzadziej downlighty wpuszczane jeśli masz sufit podwieszany min. 6-7 cm.
• Zadaniowe: taśmy LED pod szafkami, lampka biurkowa z CRI 90+, oświetlenie lustra z równą emisją światła.
• Nastrojowe: kinkiety, taśmy LED w niszach i za zagłówkiem, lampy stojące z ściemniaczem.

Salon 18-25 m2

Układ 3 obwodów jest najbardziej elastyczny: ogólne, strefa TV, nastrojowe.

• Ogólne: plafon 24-32 W lub szynoprzewód 2 m z 3-4 reflektorami, razem 2500-3500 lm.
• Zadaniowe: lampka podłogowa przy fotelu 600-1000 lm, barwa 2700-3000 K.
• Nastrojowe: kinkiet lub listwa LED za TV, 300-600 lm, barwa 2700-3000 K, koniecznie z ściemnianiem.
• Włączniki: przy wejściu podwójny lub potrójny, przy sofie sterowanie z drugiej strony jako schodowy lub moduł bezprzewodowy.

Kuchnia 6-10 m2

• Ogólne: plafon 18-24 W, 1500-2500 lm, barwa 3000-4000 K.
• Zadaniowe: taśma LED w profilu podszafkowym, 9,6-14,4 W/m, CRI 90+, 3500-4500 K. Montuj 5-7 cm od krawędzi frontów, aby nie oślepiać.
• Strefy mokre: nad zlewem IP44+, w okapie i przy płycie pamiętaj o odporności na temperaturę i parę.
• Zasilanie taśmy: zasilacz 24 V ukryty w szafce wysokiej, z zapasem 20-30 proc. mocy.

Sypialnia 10-14 m2

• Ogólne: plafon 18-24 W, ciepła barwa 2700-3000 K.
• Nocne: kinkiety po obu stronach łóżka z oddzielnym włączaniem i ściemnianiem. Montaż 110-130 cm nad podłogą lub 20-30 cm nad zagłówkiem.
• Nastrojowe: listwa LED za zagłówkiem 300-600 lm. Działa jako nocne bez rażenia światłem w oczy.

Łazienka 4-6 m2

• Strefy IP: w kabinie prysznicowej minimum IP65, nad umywalką IP44+, reszta pomieszczenia IP44 mile widziane.
• Ogólne: plafon mleczny 12-18 W, 1000-1600 lm, 3000-4000 K.
• Lustro: oprawa liniowa po bokach lub dookoła tafli, tak aby nie robić cieni pod oczami. 600-1200 lm, CRI 90+.

Przedpokój 3-6 m2

• Równomiernie co 1,2-1,5 m w osi sufitu. Plafony lub mini downlighty. Dodać czujkę ruchu, aby włączało się samo po wejściu.

Kącik biurowy

• 500 lx na blacie to komfort przy pracy. Lampka z kloszem antyolśnieniowym, CRI 90+, barwa 3000-4000 K. Ustaw źródło po przeciwnej stronie niż ręka pisząca.

Okablowanie, punkty i bezpieczne połączenia

W bloku najczęściej oświetlenie jest na przewodzie 3×1,5 mm2, a gniazda 3×2,5 mm2. Jeśli doprojektowujesz nowe punkty, stosuj puszki głębokie 60 mm, aby zmieścić złączki i ewentualny moduł ściemniający lub smart.

• Włączniki schodowe: doprowadź fazę i przewód korespondencyjny między łącznikami, oraz neutralny w puszce przyda się do modułów sterujących.
• Dwa obwody z jednego punktu: przewód 4- lub 5-żyłowy do lampy pozwoli rozdzielić sekcje plafonu lub dwa tory szyny na oddzielne klawisze.
• Zostaw zapas przewodu 15-20 cm w puszkach i w suficie. Ułatwi to serwis.
• W łazience i kuchni stosuj osprzęt w odpowiedniej klasie IP i zachowaj odległości od stref mokrych.
• Prace w instalacji zleć elektrykowi z uprawnieniami, a po zakończeniu poproś o protokół pomiarów. To ważne przy ubezpieczeniu.

Sterowanie i sceny świetlne: praktyka bez komplikacji

Nie musisz mieć systemu automatyki za tysiące złotych. W mieszkaniu w zupełności wystarczy kilka ściemniaczy LED i sensowny podział obwodów.

• Ściemniacze do LED: wybieraj modele przystosowane do niskich mocy i sterowania fazowego trailing edge. Sprawdź kompatybilność z oprawą lub żarówką.
• Sceny na zwykłym osprzęcie: 3 obwody w salonie dadzą proste sceny - goście, kino, sprzątanie.
• Moduły bezprzewodowe: pozwolą dodać sterowanie z kanapy bez kucia. Montuje się je w puszce 60 mm za włącznikiem.
• Czujki w korytarzu i garderobie: komfort i oszczędność. Ustaw opóźnienie na 60-90 s, aby światło nie gasło za szybko.

Montaż taśmy LED krok po kroku

Taśmy LED to najbardziej uniwersalne światło zadaniowe i nastrojowe. Klucz to prawidłowy montaż i chłodzenie.

1. Dobierz taśmę: do kuchni min. 9,6 W/m, CRI 90+, 24 V. Do nastroju 4,8-9,6 W/m wystarczy.
2. Wybierz profil aluminiowy z mlecznym kloszem. Profil odprowadza ciepło i wydłuża żywotność diod.
3. Rozplanuj zasilanie: długość jednego odcinka 24 V niech nie przekracza 5 m z zasilaniem jednostronnym. Dłuższe odcinki zasilaj z obu końców.
4. Lutuj połączenia zamiast szybkozłączek, jeśli zależy Ci na bezawaryjności. Zachowaj biegunowość.
5. Dobierz zasilacz z zapasem 20-30 proc. mocy. Np. 7 m taśmy 9,6 W/m to ok. 67 W - wybierz 100 W.
6. Ukryj zasilacz w szafce wysokiej lub nad sufitem podwieszanym, zapewnij dostęp do serwisu i wentylację.
7. Przymocuj profil do równego, odtłuszczonego podłoża. Ustaw od krawędzi frontu 5-7 cm. Załóż klosz po teście taśmy.
8. Test: włącz na 30 min, sprawdź temperaturę profilu i brak migotania. Dopiero wtedy klej klosz na stałe.

Budżet i warianty bez kucia

Brak możliwości kucia w stropie to nie problem. Da się zrobić sensowny plan oparty o istniejące wypusty i osprzęt natynkowy.

• Szynoprzewody natynkowe: z jednego wypustu rozprowadzisz światło w salonie. Wybierz 1-fazowe do prostoty, 3-fazowe jeśli chcesz mieć więcej scen.
• Listwy maskujące i korytka: prowadź nimi przewody do kinkietów lub taśm, a potem pomaluj pod kolor ściany.
• Lampy stojące i biurkowe na ściemniaczach gniazdkowych: szybkie sceny bez przeróbek elektryki.
• Czujnik w przedpokoju w oprawie: zamieniasz plafon na model z wbudowaną czujką ruchu.
• Budżet 50 m2: osprzęt i oprawy 1800-4200 zł, robocizna 1500-3500 zł. Razem zwykle 3300-7700 zł w zależności od jakości opraw.

Najczęstsze błędy i jak ich uniknąć

• Za zimna barwa w salonie i sypialni - trzymaj się 2700-3000 K.
• Brak CRI 90+ w kuchni i łazience - kolory jedzenia i skóry wyglądają nienaturalnie.
• Jedno źródło w dużym pokoju - rób 2-3 obwody i warstwy.
• Taśma LED bez profilu - szybkie przegrzewanie, spadek jasności i migotanie.
• Brak neutralnego przewodu w puszce włącznika - później nie zamontujesz modułu smart ani ściemniacza wymagającego N.
• Za mały zasilacz do taśmy - dobieraj z zapasem 20-30 proc.
• Oślepianie nad blatem - cofnij taśmę 5-7 cm od krawędzi frontu i stosuj klosz mleczny.

Podsumowanie

• Rozrysuj funkcje i metraż, policz lumeny na pomieszczenie.
• Ułóż 3 warstwy światła w każdym pokoju i minimum 2-3 obwody w salonie.
• Dobierz barwę 2700-3000 K do relaksu, 3000-4000 K do pracy, CRI 90+ w kuchni i przy lustrze.
• Zapewnij neutralny przewód w puszkach i zapas kabli w sufitach.
• Ściemniacze dopasuj do LED, testuj kompatybilność.
• Taśmy LED montuj w profilach z zasilaczem 24 V z zapasem mocy.
• Prace elektryczne zlecaj uprawnionemu fachowcowi, zachowaj protokoły.

FAQ

Ile lumenów potrzebuję do salonu 20 m2?

Celuj w 3000-4000 lm w warstwie ogólnej i dodatkowe 600-1500 lm w warstwach zadaniowej i nastrojowej. Rozłóż to na 2-3 obwody, aby tworzyć sceny.

Taśma LED 12 V czy 24 V do kuchni?

24 V. Masz mniejsze spadki napięcia na długich odcinkach i stabilniejszą jasność. Do 5-7 m ciągłej taśmy 24 V będzie bezpieczniejszym wyborem.

Czy każdy LED da się ściemniać?

Nie. Szukaj opraw lub źródeł światła z oznaczeniem dimmable. Sprawdź kompatybilność ze ściemniaczem typu trailing edge. Zrób test na 1 sztuce przed zakupem kompletu.

Jak dołożyć punkt światła bez kucia?

Użyj szynoprzewodu natynkowego od istniejącego wypustu, albo poprowadź przewód w listwie maskującej do kinkietu. Sterowanie dodasz modułem bezprzewodowym w puszce lub pilotem.